Twee jaar geleden schoof File Under voor het eerst aan bij singer-songwriter
Damien Jurado.
Tijdens zijn vorige persdag in Amsterdam leek de vers omgedoopte 'Folk
Boom Godfather of Seattle' een herboren man, die na een lange carrière
ploeteren erkenning heeft gekregen van fans, pers en medemuzikant alom.
Met zijn tiende album
Maraqopa
had Jurado dan ook eindelijk de plaat op zak die hij altijd al wilde
maken. In zijn persoonlijke leven worstelde hij echter nog met
innerlijke demonen, waardoor hij - tegen alle verwachtingen in - de
hedonistische droomwereld Maraqopa opnieuw als toevluchtsoord koos. Het
resultaat is
Brothers and Sisters of The Eternal Son, zijn derde album met kameraad Richard Swift achter de knoppen.
Jurado bevindt zich vandaag in een ietwat knorrige bui. Hij heeft geen
bereik meer op zijn smartphone. Geagiteerd belt hij met de helpdesk in
de hoop zijn netwerkverbinding, die nog staat ingesteld op de
buitenlandse provider, te herstellen. Hij leent een pen van
ondergetekende en krabbelt driftig instructies op de achterkant van een
papiertje. Met diepe zucht hangt hij op: 'Beláchelijk, dit!'
Het is de ochtend na het Utrechtse festival
Le Guess Who?,
waar Damien Jurado zijn grootste optreden in Nederland tot dusver gaf.
Duizend bezoekers in Tivoli Oudegracht hingen drie kwartier lang aan
zijn lippen. Hij kwam er zelfs mee weg een flauwe grap te maken: hij
vraagt het publiek hoe het met ze gaat, om er vervolgens op te wijzen
dat je nooit voor je medebezoeker kunt spreken. Tekenend voor een
singer-songwriter die bruist van het zelfvertrouwen, een performer die
zijn ambacht tot in de puntjes beheerst.
Net zo tekenend echter is de wispelturigheid die bij Jurado telkens
weer op de loer ligt. Wie bijna twee decennia zwoegend aan de weg
timmert neemt immers niets voor lief. Voor Jurado is het
artiestenbestaan nooit een
comfort zone geweest. Eerder een
constante worsteling tussen fictie en realiteit, tussen het geloven en
zondigen. Zijn eerste ambitie was niet eens muziek maken, maar
schilderen. 'Ik beschouw mezelf nog steeds een beter schilder dan
muzikant. Tot 2010 (het jaar dat
St. Bartlett uitkwam) had ik eigenlijk geen flauw benul wat ik precies aan het doen was, wat muziek maken betreft', zegt hij nors.
'Where's that cat? I LOVE that cat!'
Jurado doorbreekt de onwennigheid door te zoeken naar de mollige
grijze kat Muis, vaste bewoner van Café De Pont aan de Buiksloterweg. De
vorige keer dat Jurado hier was lag het dier
lang uitgerekt op zijn gitaar te dutten.
Na een korte reünie met zijn behaarde compagnon schuift hij weer aan
tafel, zijn gedachten duidelijk nog afdwalend. Damien Jurado zal altijd
een onrustige ziel blijven, die peinst en piekert over de vluchtigheid
van het bestaan.
Het ijs wordt uiteindelijk gebroken met een vraag over zijn
kunstexpositie op Le Guess Who?. Jurado's favoriet is een collage met de
slogan:
Hey Kids, Everything You Want Right Now, 10 cents!,
ogenschijnlijk een sneer naar de Amerikaanse consumptiemaatschappij.
'Oh, dit is absoluut iets typisch Amerikaans!', duidt Jurado. 'Het
draait (daar) allemaal om luxe. In Amerika kun je vanuit je luie stoel
een flatscreen-tv, een espresso en een grote bak popcorn bestellen...
whatever!
Op élk tijdstip! Terwijl je hier te maken hebt met zekere beperkingen.'
Bijvoorbeeld het mobiele netwerk zojuist? Damien lacht schaapachtig.
'Weet je, ik wil mij er niet aan storen, maar tóch doe ik dat! Omdat ik
Amerikaan ben, omdat ik er zelf deel van uitmaak.'
Na zestien albums zwoegen verkeert Jurado's loopbaan nu plots in een stroomversnelling.
Maraqopa
kreeg in 2012 louter goede recensies...en daarmee groeide Jurado's
achterban ook aanzienlijk. Het touren met een achtergrondband is
achteraf geen succes gebleken. Het verveelde hem, omdat hij rekening
moest houden met vier andere bandleden. Dit gunde Jurado weinig speling
om nauw interactie te zoeken met zijn publiek - juist datgene wat zijn
recente solo-optredens typerende. Naarmate Jurado's populariteit groeit,
hecht hij (merkwaardig genoeg) steeds meer waarde aan die correlatie
tussen de performer en de luisteraar.
Afgelopen december sloot hij een Europese tour af met
een intieme show
in de Roode Bioscoop, een pittoresk theatertje aan het Haarlemmerplein.
De cynische grappen die hij in Utrecht zo gretig rondstrooide maakten
plaats voor existentiële mijmeringen, persoonlijke anekdotes en
one-liners op voorraad ("we only tell people it always rains in Seattle
to keep Californians from visiting"). Een verhaal betreft het "magische
akkoord" dat hij ontdekte op de voorgevel van een huis in het zuiden van
Seattle, de plek waar hij zijn eerste nummers schreef. Uiteindelijk
baseerde hij het hele
Maraqopa-album rondom het eerste akkoord van "Nothing Is The News".
Tegen het einde van het optreden werd het duidelijk dat Jurado het
bestaan als rondreizend muzikant steeds meer leert relativeren -
voorheen hield hij er een diepe aversie tegen het touren op na. Dit
blijkt uit een verhaal waarin hij instagram-foto's van zijn vriendin
thuis vergeleek met de plekken die hij tijdens zijn tournee vastlegde.
'Hier in Europa vind je dingen die wij in Amerika slechts van boeken
kennen.', verzuchtte hij. Potsierlijk haalde hij een ordinair
telefoongesprek met zijn vriendin aan toen hij een levensechte El Greco
bewonderde in Parijs.
Jagen op spoken
In de jaren negentig trok Jurado in bij een vriendenkring, waaronder
muzikanten Jeremy Enigk (Sunny Day Real Estate) en David Bazan (Pedro
The Lion), woonachtig binnen het eerder genoemde bouwval in het zuiden
van Seattle (dat tevens afgebeeld staat op zijn debuutalbum
Waters Ave. S.).
Jurado heeft goede herinneringen aan die tijd. 'Ik was in het begin de
enige bewoner die geen muziekinstrument kon bespelen. Maar het was
daarom juist inspirerend. De huur was belachelijk goedkoop. Je betaalde
wat? 25 dollar per maand?'
Jurado vertelt dat hij hier het schilderen noodgedwongen moest
opgeven. 'Op mijn zolderkamer werd het zodanig heet dat de verf niet kon
uitdrogen. Ik moest mijn creatieve energie dus elders kwijt. Toen
leerde ik gitaar spelen, gewoon als uitprobeersel.' Hij begon al gauw
een christelijke hardcoreband met David Bazan uit wederzijdse voorliefde
voor Crass en Minor Threat. Op den duur ontstond er een creatieve
vertakking tussen de twee, doch allebei binnen het singer-songwriter
stramien: Bazan omarmt de worsteling met zijn geloof op autobiografische
wijze met Pedro The Lion, terwijl Jurado toevlucht zoekt in het
vertellen van fictieve verhalen om zijn persoonlijke denkbeelden tot
uiting te brengen. Jeremy Enigk was zodanig onder de indruk van Jurado's
eerste demo's dat hij gelijk aan de bel trok bij indielabel
Sub Pop.
Damien verruilde zijn eerste grote voorliefde voor de muziek. Voelt
hij nog steeds dat juist die switch zijn eigen interne worstelingen
indirect aanwakkerde? Dat hij zijn hart en ziel er vanaf het begin
misschien niet helemaal instopte? De geschillen tussen label en artiest
speelden ongetwijfeld parten. Jurado meent zichzelf nauwelijks terug te
kunnen vinden in de zeven albums die hij bij Sub Pop uitbracht. 'Ik weet
niet wat het is, maar ik voel geen connectie meer met de oudere
nummers. Ik speel ze alleen omdat ik weet dat andere mensen ze graag
horen. Het is moeilijk, omdat ik niet meer dezelfde persoon ben als
toen. Niet dat ik me schaam voor die persoon…'
Zijn Sub Pop-periode kenmerkt zich vooral door neurotisch gestoei met verschillende insteken. Bij het introverte
Ghost of David
(vernoemd naar jawel, David Bazan), bedacht Jurado terloops de
songteksten, een beetje zoals Jeff Mangum van Neutral Milk Hotel dat ook
doet. Een jaar later deed hij een gooi naar meer bekendheid binnen het
alternatieve circuit met de olijke powerpopplaat
I Break Chairs.
Jurado beschouwt dat album als tevergeefse poging in te cashen op het
toenmalige succes van buurtgenoten Modest Mouse en Death Cab For Cutie.
Jurado bleef desondanks uiterst productief met wat de meer traditionele singer-songwriterplaten
Where Shall You Take Me,
On My Way To Absence,
Gathered In Song,
And Now I'm Your Shadow.
Stuk voor stuk vakkundig uitgewerkt, maar toch miste er 'iets'. Bij
elke release week Jurado verder uit naar het stigma van de 'gevoelige
songssmid' dat hij onderbewust hekelde. Je kunt slechts voor zolang
vluchten naar denkbeeldige locaties en deze onderwerpen aan de ogen van
romanfiguren.
Jurado: 'Je hebt bepaalde eigenschappen die je alleen voor jezelf
houdt. Als ik deze eigenschappen zou ontdekken, of je beste vrienden,
dan zou men je waarschijnlijk gaan mijden als de pest. Aan de ene kant
slaat het nergens op. Want ik heb ook dingen waarmee ik worstel...
iederéén draagt geheimen met zich mee.' In het nummer "Jericho Road"
zingt Jurado de tekst
we are secrets sold. 'Er komt een dag dat iemand jouw ware zelf onthult.'
Die onthulling, het oog-in-oog komen met innerlijke demonen, kwam voor Jurado bij
Caught In The Trees,
nog altijd zijn meest persoonlijke album. De eerste keer dat hij zijn
muziek direct projecteerde op zichzelf en zijn naaste omgeving. De
pijnlijke scheiding met zijn eerste vrouw, zijn relatie met God en
inspiratie als muzikant belandden allemaal in het trammelant. Het liedje
"Go First" zingt hij niet in het perspectief van een archetype uit zijn
nogal rijke fantasiewereld, maar (deels) vanuit zijn eigen vlees en
bloed.
Troost
Troost kwam vervolgens in de vorm van
St. Bartlett uit 2010, het eerste Damien Jurado-album via
Secretly Canadian.
In producer Richard Swift (The Shins) vond Jurado een sleutelfiguur om
het creatieve proces mee te delen. Twee jaar later kreeg hij eindelijk
voet aan de grond bij een breder publiek met
Maraqopa, een
kleurrijke kruisbestuiving van alle muziek die hem door de jaren heeft
beïnvloed. Orkestrale sixties pop in het verlengde van The Beach Boys en
The Lovin' Spoonful ("This Time Next Year", Reel To Reel") wisselt af
met de psychedelica van The Grateful Dead en Santana ten tijde van
Abraxas ("Nothing Is The News").
Het is vooral zijn fascinatie voor vreemdsoortige koormuziek die
tegenwoordig de stempel drukt op zijn muziek. Tijdens het gesprek noemt
hij nadrukkelijk de invloed van easy listening-pionier Ray Conniff. 'Ik
vind dat nog steeds de beste muziek ooit, die platen van The Ray Conniff
Singers! Zij zingen in complete harmonie. Ik zat te spelen met het idee
om zelf zoiets toe te passen binnen een folksetting.' Toen stuitte
Jurado op
The New Christy Minstrels,
een Amerikaanse folkbeweging uit de sixties, geleid door
zanger/gitarist Randy Sparks. The New Christy Minstrels waren
toentertijd enorm populair: ze verkochten miljoenen platen en hadden
ooit prominenten als Kenny Rogers, Gene Clark en Karen Black in de
gelederen.
Die voorliefde voor psychedelische folk hangt nauw samen met hoe hij
zijn eigen relatie met God bejegent. Op zijn blog zijn verschillende
foto's van
The Jesus Movement
te vinden, een hippie-commune uit de jaren zestig en zeventig,
opgericht door Larry Norman. The Jesus Movement bleef vooral actief aan
de Amerikaanse westkust, de idealen van het christelijke geloof
omarmend, maar niet zozeer de theologische canon.
Jurado: 'Dát is wat mij betreft het grote probleem van godsdienst. Ik
beschouw mezelf als een devoot christen, maar ik volg geen enkele
specifieke godsdienst. Omdat ik geloof dat godsdienst niet meer is dan
een opsomming van conservatieve regels. Ik wil religieuze mensen hiermee
niet beledigen. Maar als je katholiek opgevoed bent en denkt punten te
scoren bij God door braaf het Rozenkransgebed te zingen en elke zondag
naar de kerk te gaan, heb je het mis.'
Hij onderbouwt zijn betoog verder: ''Want God houdt al van je zoals
je nu bént! Het heeft dus geen zin jezelf zo onder druk te zetten. Je
zult nooit compleet zonder zonde leven, zelfs wanneer je tijdens het
aardse bestaan Christus als redder accepteert. Persoonlijk geeft die
gedachte mij een ontzettend voldaan gevoel. Godsdienst doet wat dat
betreft precies het tegenovergestelde, een stel regels opstellen waar je
je onmogelijk aan kunt houden.' Vervolgens relativeert hij weer: 'Het
volgen van een dogmatische leer brengt ook een zekere voldoening met
zich mee, dat ontken ik niet. Religie kan ook gewoon goed VOELEN.'
Het valt niet te ontkennen dat Jurado's Maraqopa-saga bijzonder veel
bijbelse referenties telt. Plaatsgenoot en collega-muzikant
Father John Misty verwoordde het misschien nog het beste:
'Damien Jurado made up his own Jesus because a Damien Jurado
album needs a beautiful Jesus. Some freaky space Jesus that I don't
recognize. The name is the same, a lot of the imagery is the same, but
he's reborn. Born again, I mean. Yeah, as if Jesus got born again.
That's what this album sounds like.'
Vergelijkbaar met The Jesus Movement heeft Jurado een soort
surrogaat-doctrine geschept die hem helpt het bestaan waar hij zo vaak
over peinst te kunnen relativeren. Dat relativeren begint vooral bij
zichzelf. Zo bestelt hij tijdens het interview een spa rood in plaats
van een biertje. Roken doet hij ook niet meer. Zijn vaste gitaar met
foto van Richard Swift en de vele Seattle-buttons die hij op zijn jas
droeg als aandenken zijn ook nergens meer te bekennen. Op de vraag of
dit een gevolg is van het vele reizen tijdens zijn jeugd (die hij
grotendeels spendeerde op een legerbasis in Duitsland, waar zijn vader
gestationeerd was), knikt hij bedeesd.
Sinds zijn muzikale 'bromance' met Swift windt Jurado er geen doekjes meer om. Tijdens een
openhartige Q&A
in een schoolklas vertelt hij dat de songtekst van "Rachel & Cali"
voor het grootste gedeelte compleet uit zijn duim gezogen is. Zogenaamde
beroepsgeheimen ontkrachten als pure toeval maakt deel uit van zijn
persoonlijke belijdenis. De bagage die hij door de jaren met zich
meesleurde lost hij nu stapsgewijs. Jurado: 'Het heeft vooral te maken
met het accepteren van je eigen tekortkomingen. Zodra je je daar aan
toegeeft biedt dat ultieme troost.'
Het eeuwige geluk
Het woord Maraqopa schoot bij Jurado te binnen na een lucide droom. Het
betreft een fictief dorpje waar een kleine pastorale gemeenschap
bivakkeert. Het album draait om een (wereld)beroemde rockster, van het
archetype (sic) John Lennon en Kurt Cobain, die binnen deze gemeenschap
wordt omarmt - niet wetende van zijn sterrenstatus. Hier ondergaat hij
een bijzondere openbaring. Het openingsnummer "Nothing Is The News"
vertegenwoordigt de ontdekking van al het vluchtige waar hij voorheen
waarde aan hechtte:
All you have heard were ghosts of the words in the song.
Jurado: 'Terwijl ik
Maraqopa schreef was ik nog steeds aan
het verwerken wat het allemaal precies betekende. Die droom kwam op een
perfect moment in mijn leven. Toentertijd worstelde ik met allerlei
persoonlijke problemen. Ik was erg ongelukkig, maar daarnaast had ik een
intens streven om een beter mens te worden. De laatste keer dat ik hier
was om pers te doen...dat was een donkere periode, ja.'
Jurado's nieuwe inzichten overvielen hem op een onverwacht moment. Misschien wel een unicum: dat de
cover
van een album daadwerkelijk een essentieel keerpunt in het leven van de
betreffende artiest vastlegt. Op Damien Jurado's elfde langspeler
Brothers and Sisters of The Eternal Son
is dit van toepassing. Op een uitgestrekt strand loopt Jurado richting
een gigantische geodetische koepel aan de oppervlakte van de zee.
Jurado: 'De geodetische koepel komt meerdere malen terug op het album. De bedenker,
Richard Buckminster Fuller,
was daarnaast ook filosoof. Zijn hele leer draaide om ruimte, als in
ruimte om in te leven. Dit speelt ook een belangrijke rol in het
verhaal: Maraqopa bestaat uit verschillende zilveren koepels.' Ondanks
dat de geodetische koepel een moderne uitvinding is, ademt deze foto een
bijbelse esthetiek. Een gewaarwording van epische proporties, zo eentje
die je in bijna elke Hollywood-blockbuster tegenkomt.
'In oktober 2011 stond ik precies op de plek waar de foto genomen
was', vertelt Jurado. 'De hoes is natuurlijk bewerkt, maar die foto van
mij op het strand met mijn rug naar de camera, die is echt. Precies op
dát moment onderging ik een wezenlijke verandering. Ik werd overvallen
door pure euforie. Gelukkig was mijn vriendin aanwezig om de foto te
maken. Het gebeurde spontaan, alsof de stem van God direct tot mij sprak
en zei: "Geef je over en ga terug." En zo geschiedde. Sindsdien ben ik
niet meer dezelfde persoon. Wonderbaarlijk, eigenlijk!'
Jurado vertelt dat hij destijds al een volledig album had
klaarliggen, dat hij in zijn geheel heeft geschrapt. Hij hakte die knoop
door tijdens een gesprek met een vriend, vlak nadat zijn terugkeer van
een Europese tournee in november 2012. 'Ik zou een week later met
Richard gaan opnemen toen een vriend met de suggestie kwam weer een
psychedelische plaat te maken. Hij vroeg zich af of ik reikhalzend
uitkeek het materiaal dat ik had geschreven uit te brengen. 'Eigenlijk
niet!', antwoordde ik eerlijk. Toen zei hij: 'Je moet écht terugkeren
naar Maraqopa.' Voordat ik het wist zat ik op mijn kamer te schrijven.
Het eerste liedje dat ontstond was "Return to Maraqopa".'
Tijdens het
vorige interview
met File Under meende Jurado nooit meer terug te keren naar Maraqopa.
'Wat is het nut? Ik ben er al geweest. Als je naar Egypte bent geweest
voor een hele maand, ben je minder enthousiast wanneer iemand je twee
maanden later vraagt om weer te gaan.' zei hij destijds. Toch is het
verhaal niet af. Het hoofdpersonage beleeft een openbaring, maar wordt
bij het laatste nummer "Mountains Still Asleep" geschept door een auto.
Met fatale gevolgen. Wat overblijft is volgens Jurado een zwaarmoedige
"levensles", zonder enige hoop.
Brothers and Sisters of The Eternal Son pikt de draad direct
op waar Maraqopa gebleven was: het noodlottige einde van Timothy
(inderdaad, het hoofdpersonage heeft een naam gekregen). Jurado:
'"Mountains Still Asleep" hangt in nauw verband samen met "Silver
Timothy" en "Jericho Road". Alledrie de nummers draaien om het
auto-ongeluk, vertelt vanuit verschillende perspectieven; van eerste
naar derde persoon." Op "Silver Timothy" zingt hij
I was met on the road/by a face I once knew. Het titelfiguur komt zichzelf vlak voordat het ongeluk plaatsvindt opnieuw tegen.
'Hij wandelt terug naar Maraqopa, niet wetende dat hij zojuist
gestorven is', legt Jurado uit,'Zijn terugkeer wordt beschreven in
"Jericho Road", een plek die een soort belichaming is van angst en
wanhoop.' Een persoonlijke manifestatie van de hel? Damien geeft niet
direct antwoord: 'Tegelijkertijd ook vrij zijn van die angst en wanhoop.
Een zin luidt:
Tell the wolves the stop sign/I've already gone home.
Daarmee bedoel ik dat hij na zijn dood niets meer te vrezen heeft. De
wolven zullen je intimideren en achtervolgen, maar als je dood bent heb
je toch niets meer te verliezen. Het heeft dus geen zin.'
Wie zijn nu precies die 'Brothers and Sisters of The Eternal Son'?
Een soort apostelen die Timothy verrijken met liefde, vrijheid en
inzicht? 'Het zijn simpel gezegd figuren die hij tijdens het verhaal
tegenkomt. Hij wordt verliefd op Katherine. Malcolm en Donna zijn twee
bewoners van Maraqopa. Het zijn overigens niet hun echte namen, maar
namen die Timothy zelf aandient. Omdat hij zich in een soort euforische
staat bevindt, voegt hij het woord Silver erbij'
Jurado schetst de idyllische wereld van Maraqopa en de verhaallijn
van Timothy natuurgetrouwer uit. Hij waant zich door een soort
sprookjesachtige utopie, deels The X-Files, deels Jesus Christ
Superstar, deels Charles Dickens' A Christmas Carol. Jurado: 'Tijdens
"Metallic Cloud" kijkt hij terug op zijn leven, die voor zijn ogen
afspeelt als een film.' Wie de tekst leest, ziet inderdaad meer
raakvlakken met een filmscript dan een songtekst.
Jurado: 'Zodra hij terugkeert in Maraqopa beseft hij dat de inwoners
zijn dromen kunnen projecteren op de muren. Hij komt erachter dat hij
als een soort baken fungeert, een vleesgeworden radiotoren tussen hemel
en aarde. "Silver Katherine" gaat bijvoorbeeld over het wachten op de
wederopstanding van Christus. Het hoofdpersonage ligt samen met
Katherine op een bed middenin de woestijn kijkend naar UFO's. De
inwoners denken dat Jezus terug naar de aarde komt in een UFO. Timothy
staat dus bij zijn wachtpost vergezelt door zijn geliefde. Een nummer op
Maraqopa, getiteld "This Time Next Year", gaat precies over datzelfde moment. Dit album is dus een vervolg op
Maraqopa, maar speelt zich af tijdens dezelfde periode.'
Vanaf het punt dat Timothy Maraqopa bereikt gaat de muziek steeds
meer de psychedelische kant op, culminerend in de stuwende jam "Silver
Donna". Uiteindelijk blijft het verhaal hangen in het suggestieve bij
afsluiter, het speelse "Sun In Our Mind". Het personage ontwaakt uit de
droom, terugkerend naar het alledaagse bestaan. Twee jaar geleden stelde
Jurado dat als
St. Bartlett de conceptie vertegenwoordigt,
Maraqopa de geboorte is.
Wat maakt dat
Brothers and Sisters of the Eternal Son dan precies? Jurado: 'Het eeuwige geluk!''
Damien Jurado's elfde album
Brothers and Sisters of The Eternal Son
komt 21 januari uit bij Secret Canadian/Konkurrent. Op 18 februari
geeft Jurado een intiem optreden in De Duif. Onlangs kondigde hij heen
bonus-album aan getiteld
Sisters, waar hij enkele nummers live vertolkt met een vrouwenkoor.
